Ritueel

In de vroegste christengemeenten volgde de rituele viering van de eucharistie op een agape, een liefdesmaal dat door de lokale christenen gezamenlijk genuttigd werd in een bijruimte van een private woning. Vanaf de 2e eeuw is bij de vroegste kerkvaders zoals Justinus de Martelaar en Cyprianus van Carthago duidelijk dat het agape verdwenen is, mogelijk vanwege de reeds door de apostel Paulus bekritiseerde excessen. De viering van de eucharistische geheimen had plaats ofwel in privéwoningen, ofwel op de graven van de martelaren, meestal in het vroegst van de zondagochtend. Nadat vanaf Constantijn de Grote de zondag tot officiële wekelijkse rustdag werd voor grote delen van de bevolking van het Romeinse Rijk, vonden deze vieringen later op de voormiddag plaats en verplaatste de viering zich van kerkhof en familiewoning naar de basilica.